Ondersteunde gegevensindelingen¶

Het laden van een shapefile¶

Voor het laden van een shapefile, start QGIS en klik op het pictogram ^{Vectorlaag toevoegen} in de werkbalk of gebruik de snelkoppeling Ctrl+Shift+V. Dit zal een nieuw scherm openen (zie figure_vector_1).

Figure Vector 1:

Dialoogvenster Vectorlaag toevoegen

Selecteer, uit de beschikbare opties, het keuzerondje Bestand. Klik vervolgens op de knop [Bladeren]. Dit zal een standaardmenu voor bestandskeuze openen (zie figure_vector_2) waarmee u kunt bladeren naar het gewenste shapefile of een andere door QGIS ondersteunde vectorindeling. De keuzelijst Bestandstypen geeft de mogelijkheid om te filteren op door OGR ondersteunde bestandsindelingen.

U kunt ook, indien gewenst, de codering van de tekenset meegeven voor het te openen shapefile.

Figure Vector 2:

Dialoogvenster openen voor een door OGR ondersteunde vectorlaag

Selecteer een shapefile uit de lijst en selecteer de knop [Open] zodat deze geladen wordt in QGIS. Figure_vector_3 toont QGIS na het laden van de shapefile alaska.shp.

Figure Vector 3:

QGIS met het geopende shapefile van Alaska

Eenmaal geladen, kunt u de kaartlaag bestuderen met de functies voor kaartnavigatie. Open, om de symbologie van een kaartlaag te wijzigen, het scherm Laag-eigenschappen door te dubbelklikken op de naam van de kaartlaag in de legenda, of door de laag te selecteren en met de rechter muisknop het snelmenu op te roepen en daarin te kiezen voor Eigenschappen. Zie ook Menu Stijl voor meer informatie over het toekennen van symbologie aan vectorlagen.

Verbeteren van de uitvoering voor shapefiles¶

U kunt een ruimtelijke index maken om de uitvoering van het werken met shapefiles te verbeteren. Een ruimtelijke index zal er voor zorgen dat het kaartvenster veel sneller getekend wordt, zodat u ook sneller kunt in- en uitzoomen of het beeld kunt verschuiven. Ruimtelijke indexen die gebruikt worden door QGIS hebben de extensie .qix na de bestandsnaam-.

Gebruik de volgende stappen om de index te maken:

• Laad een shapefile door het pictogram ^{Vectorlaag toevoegen} in de werkbalk te selecteren of gebruik de snelkoppeling Ctrl+Shift+V.

• Open het menu Laag-eigenschappen door in de legenda te dubbelklikken op de naam van het shapefile of, na selectie in de legenda, met de rechter muisknop het snelmenu te openen en hierin Eigenschappen te kiezen.

• In het tabblad Algemeen selecteer de knop [Ruimtelijke index maken].

Problemen bij het laden van een shape bestand .prj¶

Als u een shapefile laadt met een .prj bestand en QGIS is niet in staat om het Coördinaten referentiesysteem van dat bestand te lezen, dan kunt u zelf handmatig de goede CRS projectie instellen op het tabblad Algemeen van het scherm Laag-eigenschappen voor die laag via de knop [Opgeven...]. Dit is nodig omdat de gegeven definitie in het bestand .prj vaak niet alle benodigde parameters voor de projectie bevat, die gebruikt worden in QGIS en wel voorkomen in de lijst van het dialoogvenster van CRS.

Om die reden worden er bij het aanmaken van een nieuwe shapefile met QGIS, twee verschillende projectiebestanden aangemaakt. Een bestand .prj met een kleiner aantal projectieparameters, compatibel met ESRI software, en een bestand .qpj , dat een uitgebreidere set van parameters bevat van de gebruikte CRS. Wanneer QGIS een bestand .qpj aantreft, zal dat gebruikt worden in plaats van het bestand .prj .

Het laden van een tekstgescheiden bestand¶

Selecteer het pictogram ^{Tekstgescheiden kaartlaag toevoegen} in de werkbalk Kaartlagen om het dialoogvenster Maak een kaartlaag uit een tekstgescheiden bestand te openen zoals getoond in figure_delimited_text_1.

Figure Delimited Text 1:

Dialoogvenster Maak een laag uit een tekstgescheiden bestand

Selecteer eerst het bestand (bijv. qgis_sample_data/csv/elevp.csv) via de knop [Bladeren...]. Als het bestand is geselecteerd, zal QGIS proberen om het bestand op te delen in records met velden met het laatst gebruikte scheidingsteken, in dit geval een puntkomma (;). Het is belangrijk om eerst het goede scheidingsteken te selecteren om vanuit een tekstbestand de afzonderlijke velden te kunnen bepalen. U kunt een scheidingsteken opgeven middels het keuzerondje Zelfgekozen scheidingsteken en door dan een teken in te vullen in het veld Overige scheidingstekens, of door het activeren van het keuzerondje Reguliere expressie scheidingsteken te kiezen en de tekst op te geven in het tekstveld Expressie. Om het teken Tab te kiezen als scheidingsteken, gebruik dan \t (dit is de reguliere expressie voor het teken tabulator).

Activeer, als het bestand is ingelezen, het keuzerondje Punt coördinaten bij Geometrie definitie en kies de velden X en Y via de keuzelijsten. Wanneer de coördinaten zijn gegeven in graden/minuten/seconden, activeer dan het keuzevak DMS coördinaten.

Geef tenslotte de nieuwe laag een naam (bijv., elevp) zoals getoond in figure_delimited_text_1 . Na het selecteren van [OK] wordt de laag toegevoegd aan de kaart. Het tekstgescheiden bestand gedraagt zich als elke andere kaartlaag in QGIS.

Men kan de spaties voor en achter een veld verwijderen door het keuzevak Verwijder spaties voor/na velden. Men kan Sla lege velden over voor elk record gebruiken. Men kan aangeven dat de komma het decimale scheidingsteken is door het keuzevak Decimale scheidingsteken is de komma te activeren, anders is de punt het decimale scheidingsteken.

Indien ruimtelijke informatie wordt weergegeven als WKT, activeer dan de optie Well Known Text en selecteer het veld met de definitie voor WKT voor objecten punt-, lijn- of polygoon. Als het bestand geen ruimtelijke gegevens bevat, activeer dan Geen geometrieën (alleen attributentabel) en het zal worden geladen als een ordinale tabel.

Aanvullend kunt u inschakelen:

• Ruimtelijke index gebruiken om de uitvoering van de weergave te verbeteren en objecten ruimtelijk te selecteren.

• Gebruik een subset index.

• Bestand in de gaten houden om de wijzigingen aan het bestand door andere toepassingen terwijl QGIS wordt uitgevoerd bij te houden.

Het laden van vectorgegevens van OpenStreetMap¶

Importeren van OpenStreetMap is een standaard functionaliteit van QGIS.

• Open, om verbinding te maken met de OSM server en gegevens te downloaden, het menu Vector ‣ OpenStreetMap ‣ Gegevens downloaden. Deze stap kan worden overgeslagen als u al een .osm XML-bestand hebt verkregen via JOSM, de Overpass API of via een andere bron.

• Het menu Vector ‣ OpenStreetMap ‣ Importeer topologie van XML zal uw .osm-bestand omzetten naar een database van SpatiaLite en daarmee verbinding maken.

• Het menu Vector ‣ OpenStreetMap ‣ Topologie naar Spatialite exporteren geeft de mogelijkheid om de databaseverbinding te openen, het type gegevens te selecteren dat u wilt (punten, lijnen of polygonen) en de tags te kiezen om te importeren. Dit zal een SpatiaLite geometrie-laag aanmaken die u kunt toevoegen aan het project door te klikken op het pictogram op de werkbalk ^{SpatiaLite-laag toevoegen} of SpatiaLite-laag toevoegen... uit het menu Kaartlagen ‣ Laag toevoegen , (zie ook SpatiaLite-kaartlagen).

Een opgeslagen verbinding maken¶

De eerste keer dat u een gegevensbron voor PostGIS gebruikt, dient u een verbinding te maken naar de database van PostgreSQL die de gegevens bevat. Begin met het klikken op de knop op de werkbalk ^{PostGIS-laag toevoegen}, selecteer de optie PostGIS-laag toevoegen... uit het menu Kaartlagen ‣ Laag toevoegen, of typ Ctrl+Shift+D. U kunt ook het dialoogvenster Vectorlaag toevoegen openen en Database selecteren. Het dialoogvenster PostGIS-tabel(len) toevoegen zal worden weergegeven. Klik op de knop [Nieuw] om het dialoogvenster Nieuwe PostGIS-verbinding aanmaken weer te geven om toegang te krijgen tot het beheren van de verbindingen. De voor de verbinding vereiste parameters zijn:

• Naam: Een naam voor deze verbinding. Mag gelijk zijn aan Database.

• Service: Service-parameter die gebruikt kan worden als alternatief voor Host/Poort (en eventueel ook Database). Dit kan gedefinieerd worden in pg_service.conf.

• Host: Naam van de host van de database. De naam van de host moet dezelfde zijn als waarmee u deze kunt vinden via een telnet-verbinding of hoe u deze kunt pingen. Wanneer de database op dezelfde computer staat als QGIS, gebruik hier dan ‘localhost’.

• Poort: Poortnummer waar de database van PostgreSQL naar luistert. De standaardpoort is 5432.

• Database: Naam van de database.

• SSL mode: De instelling van het opzetten van een beveiligde SSL-verbinding met de server. De uitvoering van het opbouwen van kaarten in QGIS is overigens veel beter door SSL uit te schakelen. Dit zijn de opties:

  • Uitschakelen: alleen verbinden zonder SSL-versleuteling

  • Toestaan: Probeer een verbinding zonder SSL-versleuteling, als dat mislukt probeer dan met SSL.

  • Voorkeur (=standaard): Probeer een verbinding met SSL-versleuteling, als dat mislukt probeer dan een verbinding zonder SSL.

  • Vereist: Alleen verbinden met SSL-versleuteling.

• Gebruikersnaam: Gebruikersnaam om toegang te krijgen tot de database.

• Wachtwoord: Wachtwoord dat hoort bij Gebruikersnaam om toegang te krijgen tot de database.

Optioneel kunnen de volgende aanvinkvakjes worden geactiveerd:

• Gebruikersnaam opslaan

• Wachtwoord opslaan

• Alleen in de geometrie-kolommen kijken

• Niet het type geometrie bepalen voor onbeperkte kolommen (GEOMETRY)

• Alleen in het ‘publieke’-schema kijken

• Ook tabellen zonder geometrie tonen

• Gebruik ’estimated table statistics’

Wanneer alle veldparameters en opties zijn ingesteld, kunt u de verbinding testen met de knop [Test verbinding].

Laden van een PostGIS-laag¶

Na het maken van een verbinding met één of meerdere PostgreSQL databases, kunt u een kaartlaag laden vanuit de database van PostgreSQL. Uiteraard moet deze wel eerst kaartgegevens bevatten. Zie Het importeren van gegevens in PostgreSQL voor een uitleg over hoe u gegevens in de database importeert.

Voer de volgende stappen uit om een laag te laden vanuit PostGIS:

• Selecteer, als het venster PostGIS Tabel(len) toevoegen nog niet geopend is, in de werkbalk de knop PostGIS-laag toevoegen... in het menu Kaartlagen ‣ Laag toevoegen of met de snelkoppeling Ctrl+Shift+D.

• Kies een aangemaakte verbinding vanuit de keuzelijst en druk op [Verbinden].

• Selecteer of deselecteer het keuzevak Ook tabellen zonder geometrie tonen

• Optioneel kunt u het keuzevak Zoek opties selecteren om een selectie te maken van objecten die geladen dienen te worden of gebruik de knop [Filter instellen] om het venster te openen waarmee u een Filter kunt instellen middels een zoekopdracht.

• Zoek naar de laag/lagen die u wilt laden uit de lijst van beschikbare tabellen met gegevens.

• Selecteer deze door er op te klikken. U kunt meerdere lagen selecteren door de Shift-toets in te drukken tijdens het klikken. Zie Querybouwer voor meer informatie over hoe de PostgreSQL Querybouwer te gebruiken om de laag verder te definiëren.

• Klik op de knop [Toevoegen] om de laag toe te voegen aan de legenda en het kaartbeeld.

Enkele details over PostgreSQL-lagen¶

Dit deel bevat enkele details over de toegang van QGIS tot PostgreSQL-lagen. Meestal geeft QGIS een lijst van databasetabellen die geladen kunnen worden en laad deze wanneer u deze selecteert. Maar wanneer u problemen heeft om een tabel van PostgreSQL te laden in QGIS, kan de onderstaande informatie helpen om de meldingen van QGIS te begrijpen zodat u een aanwijzing hebt wat u moet veranderen aan de tabel van PostgreSQL of aan de definitie van de View zodat QGIS deze alsnog kan laden.

QGIS vereist dat tabellen van PostgreSQL een uniek sleutelveld bevatten voor de te laden laag. In QGIS, moet deze tabel van het type int4 zijn, een integer (geheel getal) met een grootte van 4 bytes. Als een alternatief kan het veld CTID gebruikt worden als sleutelveld. Wanneer in een tabel een van deze velden ontbreekt zal in plaats daarvan het veld OID worden gebruikt. De uitvoering zal verbeteren door een index te definiëren op het sleutelveld. (onthoud dat sleutelvelden automatisch een index krijgen in PostgreSQL).

Wanneer de PostgreSQL-laag een view betreft, bestaan dezelfde vereisten, maar views hebben geen sleutelvelden of velden met regels die ervoor zorgen dat deze uniek zijn. Er moet eerst een sleutelveld (van het type integer) in het dialoogvenster van QGIS gedefinieerd zijn voordat de view geladen kan worden. Wanneer er niet een daarvoor geschikte kolom bestaat in de view zal de laag niet geladen worden in QGIS. Wanneer dat gebeurd kunt u dat oplossen door de view te veranderen zodat deze een kolom bevat van het type integer en die ook kan fungeren als sleutelveld (bij voorkeur geïndexeerd).

Het keuzevak Select at id van QGIS is standaard geactiveerd. Met deze opties worden de ID’s opgehaald zonder attributen wat in de meeste gevallen sneller is. Deze optie uitschakelen heeft zin wanneer er ‘dure’ views worden gebruikt.

DB Manager¶

QGIS heeft standaard ook de plug-in ^{DB Manager}. Deze kan gebruikt worden om meerdere shapefiles en andere gegevensindelingen te laden en ondersteunt ook schema’s. Zie Plug-in DB Manager voor meer informatie.

shp2pgsql¶

PostGIS bevat een stuk gereedschap genaamd shp2pgsql dat gebruikt kan worden om shapefiles te laden in een database van PostGIS. Gebruik de volgende opdracht om bijvoorbeeld een shapefile met de naam lakes.shp te laden in een database van PostgreSQL, genaamd gis_data:

shp2pgsql -s 2964 lakes.shp lakes_new | psql gis_data

Dit maakt een nieuwe tabel aan, genaamd lakes_new, in de database gis_data. De nieuwe tabel zal een ruimtelijke referentie ID (SRID) bevatten van 2964. Zie Werken met projecties voor meer informatie over Ruimtelijke Referentie Systemen en projecties.

ogr2ogr¶

Naast shp2pgsql en DB Manager is er nog een manier om geografische gegevens in PostGIS in te lezen: ogr2ogr. Dit is een onderdeel van GDAL.

Geef de volgende opdracht om een shapefile te importeren in PostGIS:

ogr2ogr -f "PostgreSQL" PG:"dbname=postgis host=myhost.de user=postgres
password=topsecret" alaska.shp

Dit zal het shapefile alaska.shp importeren in de PostGIS-database postgis als gebruiker postgres met het wachtwoord topsecret op host server myhost.de.

Onthoud dat OGR moet gebouwd zijn met PostgreSQL om ondersteuning te kunnen geven aan PostGIS. U kunt dit controleren m.b.v. volgende opdracht (in )

ogrinfo --formats | grep -i post

Wanneer u de opdracht van PostgreSQL COPY wilt gebruiken in plaats van de standaard opdracht INSERT INTO kunt u dat doen door de volgende omgevingsvariabele in te stellen (tenminste beschikbaar op en ):

export PG_USE_COPY=YES

ogr2ogr maakt geen ruimtelijke indexen aan zoals shp2pgsl dat wel doet. U dient ze handmatig te maken met de normale opdracht voor SQL CREATE INDEX (zoals beschreven in het volgende gedeelte Verbeteren van de uitvoering).

Verbeteren van de uitvoering¶

Het opvragen van gegevens uit een PostgreSQL database kan vertragend werken, zeker over een netwerk. U kunt de uitvoering van het tekenen van PostgreSQL-lagen echter een stuk sneller maken door er voor te zorgen dat er een PostGIS spatial index bestaat voor elke laag in dedatabase. PostGIS ondersteunt het maken van een zogenaamde GiST (Generalized Search Tree) index om de ruimtelijke zoekopdrachten sneller uit te voeren. (Informatie over de index GiST is overgenomen uit de documentatie van PostGIS, beschikbaar via http://postgis.refractions.net).

De opdracht voor het aanmaken van een GiST index is:

CREATE INDEX [indexname] ON [tablename]
  USING GIST ( [geometryfield] GIST_GEOMETRY_OPS );

Voor grote tabellen kan het aanmaken van een index veel tijd kosten. Wanneer de index is aangemaakt dient deze gevolgd te worden door de opdracht VACUUM ANALYZE. Zie de PostGIS documentatie (POSTGIS-PROJECT Verwijzingen naar literatuur en web) voor meer informatie.

Hier volgt een voorbeeld hoe je een GiST index kunt aanmaken:

gsherman@madison:~/current$ psql gis_data
Welcome to psql 8.3.0, the PostgreSQL interactive terminal.

Type:  \copyright for distribution terms
       \h for help with SQL commands
       \? for help with psql commands
       \g or terminate with semicolon to execute query
       \q to quit

gis_data=# CREATE INDEX sidx_alaska_lakes ON alaska_lakes
gis_data-# USING GIST (the_geom GIST_GEOMETRY_OPS);
CREATE INDEX
gis_data=# VACUUM ANALYZE alaska_lakes;
VACUUM
gis_data=# \q
gsherman@madison:~/current$

Gebruik¶

• Importeer gegevens in PostGIS (Het importeren van gegevens in PostgreSQL), bijvoorbeeld door gebruik te maken van de plug-in DB Manager.

• Geef de volgende opdracht op de opdrachtregel voor SQL van PostGIS (dit is een voorbeeld waar “TABEL” de echte naam is van uw tabel in PostGIS): gis_data=# update TABEL set the_geom=ST_Shift_Longitude(the_geom);

• Als alles goed ging, zou u nu een bevestiging moeten ontvangen van het aantal objecten die bijgewerkt zijn. Daarna kan deze tabel geladen worden en ziet u het verschil (Figure_vector_5).

Het maken van een nieuwe SpatiaLite kaartlaag¶

Wanneer u een nieuwe SpatiaLite laag wilt maken, ga naar Nieuwe Spatialite-laag maken.

Een opgeslagen verbinding maken¶

De eerste keer wanneer u een database van Oracle Spatial wilt openen, moet er eerst een connectie met de database gemaakt worden die de ruimtelijke gegevens bevat. Begin met het selecteren van het pictogram ^{Oracle Spatial-laag toevoegen} in de werkbalk, of selecteer de menuoptie Oracle Spatial-laag toevoegen... in het menu Kaartlagen ‣ Laag toevoegen of gebruik de snelkoppeling Ctrl+Shift+O. Druk in het menu dat verschijnt op de knop [Nieuw] om toegang te krijgen tot het beheren van de verbindingen, vervolgens opent het menu Nieuwe Oracle Spatial verbinding aanmaken. De verplichte velden voor het opzetten van een verbinding zijn:

• Naam: Een naam voor deze verbinding. Mag gelijk zijn aan Database.

• Database SID of SERVICE_NAME van de Oracle instantie.

• Host: Naam van de host van de database. De naam van de host moet dezelfde zijn als waarmee u deze kunt vinden via een telnet-verbinding of hoe u deze kunt pingen. Wanneer de database op dezelfde computer staat als QGIS, gebruik hier dan ‘localhost’.

• Poort: Poortnummer waar de server van de database van Oracle naar luistert. De standaard poort is 1521.

• Gebruikersnaam: Gebruikersnaam om toegang te krijgen tot de database.

• Wachtwoord: Wachtwoord dat hoort bij Gebruikersnaam om toegang te krijgen tot de database.

Optioneel kunnen de volgende keuzevakjes worden geactiveerd:

• Gebruikersnaam opslaan Geef aan of de gebruikersnaam van de verbinding naar de database moet worden opgeslagen.

• Wachtwoord opslaan Geeft aan of het wachtwoord van de verbinding naar de database moet worden opgeslagen.

• Kijk alleen in de metadata tabel. Dit beperkt de tabellen tot die aanwezig in de view all_sdo_geom_metadata. Dit kan het tonen van tabellen voor selectie aanzienlijk versnellen.

• Alleen zoeken naar tabellen van de gebruiker. Beperk de zoekopdracht tot alleen die ruimtelijke tabellen waar de gebruiker eigenaar van is.

• Ook tabellen zonder geometrie tonen Geeft aan dat ook tabellen zonder geometrie standaard in de lijst getoond worden.

• Gebruik geschatte tabelstatistieken voor de laag metadata Wanneer een laag wordt aangemaakt wordt er ook verschillende metadata aangemaakt voor de tabel in Oracle. Deze bevat informatie als het bijhouden van het aantal regels, het type geometrie en het bereik van alle geometrieën in de tabel. Het bijhouden van deze metadata is tijdrovend als de tabellen veel records bevatten. Door deze optie te activeren, worden de volgende snelle bewerkingen voor de metadata uitgevoerd: Het aantal regels wordt bepaald vanuit all_tables.num_rows. De bereiken van elke tabel worden altijd bepaald met de functie SDO_TUNE.EXTENTS_OF, zelfs wanneer er een filter wordt gebruikt. Het bepalen van het type geometrie wordt bepaald uit de eerste 100 regels van de tabel die geometrie bevatten.

• Alleen bestaande geometrie typen Toon alleen bestaande typen geometrie en biedt niet aan om andere toe te voegen.

Wanneer alle veldparameters en opties zijn ingesteld, kunt u de verbinding testen met de knop [Test verbinding].

Laden van een Oracle Spatial-laag¶

Na het aanmaken van een verbinding met één of meerdere databases van Oracle, kunt u een laag laden vanuit de database van Oracle. Uiteraard moet die wel eerst kaartgegevens bevatten.

Voer de volgende stappen uit om een laag te laden vanuit Oracle Spatial:

• Selecteer, als het venster Oracle Spatial tabel(len) toevoegen nog niet open is, in de werkbalk de knop ^{Oracle Spatial-laag toevoegen}.

• Kies een aangemaakte verbinding vanuit de keuzelijst en druk op [Verbinden].

• Selecteer of deselecteer het keuzevak Ook tabellen zonder geometrie tonen

• Optioneel kunt u het keuzevak Zoek opties aanvinken om een selectie te maken van objecten die geladen dienen te worden of gebruik de knop [Filter instellen] om het dialoogvenster Querybouwer te openen .

• Zoek naar de laag/lagen die u wilt laden uit de lijst van beschikbare tabellen met gegevens.

• Selecteer deze door er op te klikken. U kunt meerdere lagen selecteren door de Shift-toets in te drukken tijdens het klikken. Zie Querybouwer voor meer informatie over het gebruiken van de Oracle Querybouwer om de laag verder te definiëren.

• Klik op de knop [Toevoegen] om de laag toe te voegen aan de legenda en het kaartbeeld.